Airgeadas FAQs

Is éard is rátaí ann ná muirear bliantúil a ghearrann údarás áitiúil ar áitíocht na n-ionad réadmhaoine ina cheantar. Tá méid na rátaí a ghearrtar bunaithe ar luacháil an ionaid réadmhaoine sin, de réir mheasúnú na hOifige Luachála, agus é méadaithe faoin Ráta Bliantúil ar Luacháil (RBL) a shocraíonn an t-údarás áitiúil gach bliain.

Is iad Rátaí Tráchtála na ranníocaíochtaí a dhéanann úinéirí agus áititheoirí gnó le cothabháil an phobail áitiúil agus le caighdeán na beatha sa phobal áitiúil. Cuidíonn an t-ioncam a fhaightear ó rátaí le raon leathan seirbhísí a chur ar fáil:

Soilsiú Poiblí

Glantachán Sráide

Cothabháil Bóithre agus Cosán

Seirbhís Dóiteáin

Páirceanna agus Spásanna Oscailte

Cosaint an Chomhshaoil

Soláthar Uisce agus Séarachas

Leabharlanna

Oidhreacht, Turasóireacht, Saoráidí Poiblí agus na hEalaíona

Tacaíochtaí agus Tionscnaimh Phobail

Mar sin, bíonn tionchar tromchúiseach ag rátaí neamhíoctha ar chumas Chomhairle Contae Fhine Gall seirbhísí riachtanacha a sholáthar don phobal

Tar éis an Buiséad Bliantúil a bhreithniú gach bliain, socraíonn na baill thofa an Ráta Bliantúil ar Luacháil don chéad bhliain eile. Is é an Ráta Bliantúil ar Luacháil an toradh a fhaightear nuair a roinntear an t-easnamh iomlán in ioncam na Comhairle ar iomlán carnach luachálacha na n-ionad réadmhaoine inrátaithe ar fad sa chontae. Forchúitítear an t-easnamh idir an costas a bhaineann leis na seirbhísí ar fad a sholáthar agus an t-ioncam ó na foinsí ar fad eile, maoiniú ón Rialtas san áireamh, trí Rátaí a bhailiú.

Shocraigh an Oifig Luachála Luach Bliantúil Glan (LGB) d'ionaid réadmhaoine agus is féidir é a aimsiú ar do Dheimhniú Luachála nó ar d'éileamh rátaí bliantúil. Socróidh baill thofa Chomhairle Contae Fhine Gall an RBL gach bliain ag an gcruinniú Buiséid, a bhíonn ar siúl i Samhain de ghnáth.

Oibrítear do rátaí tríd an Ráta Bliantúil ar Luacháil, mar a shocraíonn an Chomhairle Contae é, a mhéadú faoi luacháil d'ionaid réadmhaoine, mar a shocraíonn an Coimisinéir Luachála é. Is féidir do rátaí a oibriú amach trí thagairt don sampla simplí seo:

Sampla ar Áireamh Rátaí:  Má tá LGB de €5,000 ag ionad réadmhaoine agus má tá RBL de €0.225 ag Comhairle Contae Fhine Gall, is ionann na rátaí bliantúla atá dlite ar an ionad réadmhaoine sin agus €1,125 (an LGB méadaithe faoin RBL).

Go ginearálta, ní mór duit rátaí tráchtála a íoc má tá tú lonnaithe in ionad réadmhaoine tráchtála ar an dáta ar a socraíonn Comhairle Contae Fhine Gall an ráta go foirmiúil, i mí Eanáir de ghnáth

Cuirfear tús le himeachtaí dlí chun an fiachas sin a bhailiú.

Dualgas ar úinéirí/íocóirí ráta maidir le haistriú dliteanais as rátaí - Cuireann Alt 32 den Acht Rialtais Áitiúil, 2014 d'oibleagáid ar úinéirí réadmhaoine nó a ngníomhairí na rudaí seo a leanas a dhéanamh:

Ní mór dóibh an tÚdarás Áitiúil a chur ar an eolas nuair a aistrítear leas in ionad réadmhaoine inrátaithe agus, dá bharr sin, tá duine nua faoi dhliteanas rátaí a íoc

Ní mór don duine a aistríonn an t-ionad réadmhaoine le duine eile, is é sin an t-úinéir nó an t-áititheoir, na rátaí ar fad nach mór dó/di a íoc a íoc ar dháta an aistrithe.

Mura gcuirtear athrú leasa in iúl do Chomhairle Contae Fhine Gall taobh istigh de 14 lá den dáta aistrithe, féadfar pionóis neamhchomhlíonta a ghearradh, is é sin bheadh an t-úinéir faoi dhliteanas méid atá comhionann le leibhéal na bhfiachas le híoc a íoc (suas le dliteanas 2 bhliain ar a mhéad).

Má tá an t-ionad réadmhaoine folamh tráth déanta an ráta, tá an duine atá i dteideal an t-ionad réadmhaoine a áitiú tráth déanta an ráta faoi dhliteanas an ráta a íoc (is é sin an léas-sealbhóir nó murab ann do léas - an t-úinéir). Ach d'fhéadfadh ionad réadmhaoine folamh a bheith i dteideal díolúine ó rátaí má chomhlíontar na coinníollacha seo a leanas tráth déanta an ráta:

Ní féidir leis an tiarna talún, i ndáiríre, tionónta oiriúnach a fháil ar ráta réasúnach cíosa

Tá athdheisiúchán nó athruithe á ndéanamh

Fianaise thacaíochta a dhearbhú agus a chur isteach a dheimhníonn go gcomhlíontar ceann amháin den dá choinníoll thuasluaite.

 Ní mór foirm Rátaí Tráchtála le haghaidh Áitreabh Folamh a chomhlíonadh agus a chur ar ais gach bliain le haghaidh ionaid réadmhaoine fholmha.

Ní mór duit Foirm Alt 32 a chomhlánú agus a chur isteach chuig an Oifig Rátaí taobh istigh de 14 lá ó dháta an idirbhirt. Beidh tú faoi dhliteanas aon rátaí tráchtála atá dlite ar an ionad réadmhaoine suas le dáta an díolacháin a íoc.

Má tá tú ag ceannach ionad réadmhaoine, molaimid duit a sheiceáil go bhfuil na dliteanais rátaí ar fad ar an ionad réadmhaoine íoctha. Mura bhfuil siad, beidh siad ann go fóill mar mhuirear ar an ionad réadmhaoine.

Braitheann sé sin ar cibé acu an áitreabh nua nó áitreabh a bhí ann cheana an t-ionad réadmhaoine atá i gceist. Beidh gá ann aon áitreabh tráchtála nua a luacháil ag an Oifig Luachála/Coimisinéir Luachála. Tabharfaidh luachálaí dá gcuid cuairt ar an áitreabh tráchtála chun é sin a dhéanamh. Gheobhaidh tú fógra roimh ré maidir leis an gcuairt sceidealta. Má tá tú ag glacadh seilbh ar áitreabh tráchtála atá ann cheana, beidh tú faoi dhliteanas na rátaí atá i bhfeidhm ar an ionad réadmhaoine sin a íoc, ach amháin má dhéanann tú athrú suntasach ar an áitreabh.

Tá luacháil an ionaid réadmhaoine socraithe ag an gCoimisinéir Luachála, Oifig Luachála, Ionad Irish Life, Sráid na Mainistreach Íochtarach, Baile Átha Cliath 1. Ní féidir athrú a dhéanamh ar an measúnú rátaí i leith íocóir rátaí go dtí go ndéanann an Coimisinéir Luachála luacháil an ionaid réadmhaoine a leasú.

Nuair a dhéanann an oifig luachála an t-ionad réadmhaoine a luacháil, eiseofar deimhniú dréachta go díreach don áititheoir/úinéir. Sa chás nach bhfuil Íocóirí Ráta sásta leis an luacháil a shocraítear ar an deimhniú dréachta, tá sé an-tábhachtach go gcuireann an t-áititheoir/an t-úinéir a dtuairimí in iúl don Oifig Luachála ag an tráth sin, rud nach mbíonn costas ag baint leis. Féadann íocóir rátaí nó an tÚdarás Áitiúil iarraidh go ndéanfar an luacháil ar ionad réadmhaoine a leasú. Ba cheart an fhoirm chomhlánaithe a chur isteach chuig an Oifig Luachála agus an táille forordaithe a íoc leis.  Féadfaidh oifigeach na hOifige Luachála cuairt a thabhairt ar an ionad réadmhaoine in am trátha d'fhonn tabhairt faoi leasú na luachála. Tá tuilleadh sonraí ar fáil ar www.valoff.ie

Tá sé tábhachtach a thabhairt faoi deara nach féidir iarraidh ar leasú ar luacháil an ionaid réadmhaoine ach amháin má tharla athrú ábhartha ó rinne an luacháil deiridh. Mar seo a leanas na príomhchritéir maidir leis an riail Athrú Ábhartha ar Imthosca (AÁI) a shásamh:

Ionad réadmhaoine atá ann a dhéantar a roinnt in 2 ionad réadmhaoine nó níos mó

Dhá ionad réadmhaoine nó níos mó a thugtar le chéile in aon ionad réadmhaoine amháin

Ionad réadmhaoine a ndéantar athrú ar a luach mar gheall ar athruithe struchtúracha (lena n-áirítear damáiste dóiteáin nó cúis fhisiceach eile). Déanann sin tagairt d'ionad réadmhaoine atá ann ar a ndéantar athruithe struchtúracha a théann i bhfeidhm ar luach an ionaid réadmhaoine. De ghnáth, baineann sé seo le síntí nó athruithe suntasacha eile ar mhéid nó nádúr an ionaid réadmhaoine (déantar méid a laghdú nó a mhéadú).

 Ó thaobh an dlí de, bíonn rátaí fós le híoc fad atá achomharc á bhreithniú.

Tá. Má tá íocaíocht ag dul le duine nó cuideachta agus tá rátaí iníoctha ag an duine nó cuideachta chéanna, is féidir an íocaíocht a chur i gcoinne na rátaí iníoctha.

Tar éis luacháil nua/leasaithe a dhéanamh ar ionad réadmhaoine, cuirfidh an Oifig Luachála an toradh in iúl don úinéir/áititheoir agus do Chomhairle Contae Fhine Gall. Is féidir leis an úinéir/áititheoir achomharc a dhéanamh i gcoinne an chinnidh chuig an mBinse Luachála taobh istigh de 28 lá ó dháta an fhógra ar tháille forordaithe, agus beidh ceart achomhairc breise aige/aici, in imthosca áirithe, tríd an Ard-Chúirt agus, sa deireadh, tríd an gCúirt Uachtarach.

Tá liosta na n-ionad réadmhaoine atá díolmhaithe ó rátaí tráchtála leagtha amach go soiléir i Sceideal 4 den Acht Luachála, 2001.

Is muirear é Tobhach Iontrála Réadmhaoine Iontrála a gcuireann an t-údarás áitiúil i bhfeidhm é i leith áitreabh nuathógtha go dtí go ngearrfar rátaí tráchtála. Tugadh isteach é den chéad uair in 2007 faoin Acht Rialtais Áitiúil (Ceantair Feabhsúcháin Gnó) 2006. Ní ghearrfar Rátaí Tráchtála ar aon fhoirgneamh áirithe don tréimhse chéanna. Beidh feidhm ag an tobhach ó dháta mheasúnú Luacháil Inrátaithe na talún go dtí deireadh na bliana sin. Gearrfar rátaí tráchtála ó thús na bliana seo chugainn. Tá an t-áireamh/dliteanas cosúil leis sin do Rátaí Tráchtála.

Is muirear bliantúil é Cáin Mhaoine Áitiúil a ghearrtar ar gach ionad réadmhaoine cónaithe sa Stát a tháinig i bhfeidhm in 2013. Bhí íocaíocht leathbhliana dlite in 2013, agus íocaíocht bliana iomláine ina dhiaidh sin. Bailíonn na Coimisinéirí Ioncaim an Cháin Mhaoine Áitiúil.

Féadfaidh comhaltaí tofa an údaráis áitiúil rún a rith ag cruinniú iomlán Comhairle chun bunráta na Cánach Maoine Áitiúla a mhionathrú faoi 15% ar a mhéad ina cheantar féin (méadú nó laghdú).

Téann an t-airgead sin i dtreo an chostais a bhaineann leis an réimse iomlán seirbhísí de chuid na comhairle áitiúla a sholáthar, lena n-áirítear leabharlanna, cothabháil bóithre, seirbhísí tithíochta, seirbhísí dóiteáin, tacaíocht do thionscnaimh phobail, bainistíocht tránna agus tionscnaimh forbartha turasóireachta.

Má laghdaítear an ráta agus mura bhfuil maoiniú ar fáil chun an laghdú sin a chúiteamh, mar sin cuirfear srian le raon agus méid na seirbhísí agus na dtacaíochtaí a chuirfear ar fáil mar gheall ar leibhéal níos lú ioncaim a bheith ar fáil don chomhairle. Má mhéadaítear an ráta, cuirfear le cumas na comhairle seirbhísí agus tacaíochtaí a sholáthar mar gheall ar an leibhéal níos mó ioncaim atá ar fáil don chomhairle.

Déantar an cinneadh ag cruinniú comhairle roimh 30 Meán Fómhair gach bliain.

Is féidir. Fógraíonn Comhairle Contae Fhine Gall próiseas comhairliúcháin phoiblí in Iúil gach bliain agus is féidir aighneachtaí a dhéanamh suas le 12 meán lae ar an Aoine dheiridh i Lúnasa. Cuirtear seoladh poist agus seoladh ríomhphoist san áireamh leis an bhfógra.

Déanfaidh comhaltaí tofa Chomhairle Contae Fhine Gall machnamh ar an aiseolas a fhaightear ón gcomhairliúchán poiblí mar chuid den phróiseas cinnteoireachta. Cuirfidh an príomhoifigeach feidhmiúcháin achoimre ar na haighneachtaí scríofa a fhaightear ar fáil i dtuarascáil chuig na comhaltaí tofa.

Agus a gcinneadh á dhéanamh acu maidir le mionathrú an ráta, déanfaidh na comhaltaí tofa plé ar na nithe seo a leanas:

Ioncam agus caiteachas measta na comhairle don bhliain dár gcionn

Seasamh airgeadais Chomhairle Contae Fhine Gall ag an am

An éifeacht airgeadais mheasta a bheadh ag an ráta athraithe sa bhliain dár gcionn

Aiseolas ón gcomhairliúchán poiblí

Muirear bliantúil de €200 is ea an muirear NPPR a tógadh isteach leis an Acht Rialtais Áitiúil (Muirir) 2009 i dtaca leis an réadmhaoin chónaithe ar fad nár úsáideadh mar aon áitreabh amháin nó príomháitreabh an úinéara.

Go bunúsach, is áit chónaithe phríobháideach neamhphríomha aon áit chónaithe nach n-úsáideann a húinéir í mar an t-aon áit chónaithe amháin atá aige/aici ná mar a p(h)ríomháit chónaithe.

Ní bhaineann an muirear ach le hionaid réadmhaoine in Éirinn.

Is iad na príomhchineálacha ionad réadmhaoine a mbíonn an muirear dlite orthu ná: ionaid réadmhaoine ar cíos san earnáil phríobháideach; ionaid réadmhaoine fholmha (seachas áiteanna cónaithe nua nach ndíoltar agus nár úsáideadh riamh mar áit chónaithe ach a úsáidtear mar chuid de stoc trádála de ghnó) agus tithe saoire.

Tá. Bíonn an muirear iníoctha i leith gach aonad cóiríochta. Sa chás go bhfuil foirgneamh roinnte ina árasáin nó ina mhionárasáin, tá muirear dlite ar gach árasán nó mionárasán, mar shampla má tá an áit chónaithe roinnt in ceithre mhionárasán beidh muirear ar fiú €200 x 4 = €800 é dlite.

Tá. Is ionann an muirear agus €200 don teach sin.

Níl an muirear ar áit chónaithe phríobháideach neamhphríomha dlite ar theach soghluaiste.

Ní mór duit clárú mar is cuí le www.eTenders.gov.ie agus www.SupplyGov.ie.

Fógraíonn Comhairle Contae Fhine Gall gach tairiscint a bhfuil luach €25,000 - €221,000 ag baint leis (i gcás earraí agus seirbhísí) nó luach €50,000 - €5.5 milliún ag baint leis (i gcás oibreacha) ar www.etenders.gov.ie. Má sháraíonn luach an chonartha €221,000 (i gcás earraí agus seirbhísí) nó €5.5 milliún (i gcás oibreacha), déantar an tairiscint a fhógairt ar Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh (OJEU) trí eTenders. Fógraítear tairiscintí gach seachtain sna nuachtáin áitiúla. I gcásanna áirithe, baineann Comhairle Contae Fhine Gall úsáid as creatlacha náisiúnta a fheidhmíonn an Oifig um Sholáthar Rialtais agus SupplyGov.

Ar leathanach baile eTenders - www.etenders.gov.ie - cliceáil ar 'Clárú Soláthraí' ar an taobh clé agus lean na treoracha. Tá treoir do sholáthraithe ar fáil ar an leathanach baile nó is féidir teagmháil a dhéanamh le eTenders ar ríomhphost chuig [email protected] nó ar an bhfón ag 021 2439 277. Cuireann Oifig Fiontair Áitiúil (OFÁ) Fhine Gall, atá lonnaithe i bhfoirgneamh na comhairle i Sord, Fine Gall, tacaíocht ar fáil maidir le heolas agus meantóireacht tairisceana.

Tairseach ar líne is ea SupplyGov a dhéanann éascaíocht ar údaráis áitiúla, Comhairle Contae Fhine Gall san áireamh, mionchomhórtais a rith as creata lárnacha a fógraíodh roimhe sin ar eTenders. Den chuid is mó, baineann sé le catagóirí cosúil le gléasra ar cíos agus mionoibreacha tógála agus sibhialta. Is féidir le soláthraithe clárú ag www.supplygov.ie agus na doiciméadúchán riachtanach a chomhlánú. Ach ní féidir leat dul le creat atá ann go dtí go bhfógrófar ar eTenders arís é. Má tá tacaíocht ag teastáil uait chun clárú mar sholáthraí le SupplyGov, is féidir leat glaoch a chur ar a dheasc chabhrach ar 076 106 4020 nó ríomhphost a sheoladh chuig [email protected] .

Faoin táb 'Téarmaí agus Coinníollacha' ar www.supplygov.ie. Cén áit a n-aimseoidh mé liosta na gcreat-chomhaontuithe Oifig um Sholáthar Rialtais atá ann? Is féidir gach creat-chomhaontú de chuid na hOifige um Sholáthar Rialtais a aimsiú sa mhír soláthraithe ar shuíomh gréasáin na hOifige um Sholáthar Rialtais - www.ogp.gov.ie. Fógraítear gach creat de chuid na hOifige ar eTenders.