Monatóireacht ar Cháilíocht Uisce Snámha - Ceisteanna Coitianta

Is uiscí snámha iad uiscí snámha aitheanta (uiscí dromchla farraige, abhann nó locha) a mheasann Comhairle Contae Fhine Gall a bheith oiriúnach go forleathan don phobal chun snámh iontu. Déantar monatóireacht, bainistíocht agus measúnú ar uiscí snámha aitheanta faoi cheanglais na Rialachán um Cháilíocht Uisce Snámha 2008 arna leasú. Déanann Comhairle Contae Fhine Gall monatóireacht ar roinnt uiscí eile nach n-aithnítear go foirmiúil.  Tagraímid dóibh seo mar 'uiscí monatóireachta eile'. 

Gach bliain éilítear ar Chomhairle Contae Fhine Gall don séasúr snámha atá le teacht uiscí snámha (uiscí dromchla farraige, abhann nó locha) a aithint ina gceantar a mheasann siad go mbíonn an pobal ag  snámh iontu go forleathan. Faoi láthair, tá 10 n-uisce snámha sainaitheanta ag Comhairle Contae Fhine Gall.  Tá an tréimhse chomhairliúcháin phoiblí chun uiscí snámha nua a shainaithint oscailte d’aighneachtaí ó 17 Bealtaine go 17 Meitheamh ar bhonn bliantúil.  Faigh tuilleadh faisnéise faoin gcomhairliúchán poiblí reatha anseo; https://consult.fingal.ie/en/consultation/public-consultation-identification-bathing-waters-fingal-bathing-season-2022

Ritheann an séasúr snámha in Éirinn ón 1 Meitheamh go dtí an 15 Meán Fómhair. Déantar monatóireacht, measúnú agus bainistíocht ar na huiscí snámha aitheanta go léir faoi cheanglais na Rialachán um Cháilíocht Uisce Snámha 2008 arna leasú le linn na tréimhse seo. Tá gach toradh monatóireachta ar uisce snámha ar fáil ar shuíomh gréasáin náisiúnta na Tránna (www.beaches.ie) de chuid an GCC, curtha suas i gcóip chrua ag clár fógraí na trá le linn an tséasúir snámha.  Is féidir na torthaí arna gceadú ag an GCC a sheoladh díreach chuig do ghuthán trí chlárú le haghaidh seirbhíse Foláirimh Fhine Gall ar ár suíomh gréasáin.

Déantar sampláil ar uiscí snámha go rialta ó dheireadh mhí na Bealtaine (22- 31) go 15 Meán Fómhair chun cáilíocht mhicribhitheolaíoch an uisce a mheas agus chun aon riosca sláinte poiblí a íoslaghdú. Is é 4 an líon íosta samplaí ar gá a thógáil le linn an tséasúir snámha. Tógann Comhairle Contae Fhine Gall samplaí timpeall gach coicís ar fud 11 láthair uisce snámha.

Déantar samplaí a thástáil le haghaidh dhá chineál baictéar táscaire faecach; Escherichia coli (ar a dtugtar E. coli freisin)  agus Enterococci intestinal (IE). Comhaireann an tSaotharlann Lárnach líon gach ceann de na baictéir seo, a d'fhéadfadh a léiriú go bhfuil truailliú ann m.sh. le fáil i séarachas nó i ndramhaíl ainmhithe. Déantar torthaí na hanailíse a mheas i gcoinne na gcaighdeán atá sainithe i Rialacháin um Cháilíocht Uisce Snámha 2008 arna leasú agus ar thacar sonraí ceithre bliana ag úsáid cur chuige staidrimh. 

Bíonn baictéir i ngach uiscí nádúrtha, de ghnáth mar thoradh ar theagmháil leis an ithir. Tá an chuid is mó de na baictéir seo neamhdhíobhálach go leor, áfach, is féidir le roinnt cineálacha baictéar atá le fáil i bhfaecas, idir ainmhithe agus dhaoine, a bheith ina gcúis le breoiteacht. Tá an dá orgánach, Escherichia coli (E. coli) agus Enterococci stéigeach, le fáil i líon an-mhór i bputóg ainmhithe teofhuilteacha agus i bhfaecas daoine.

Déantar anailís ar E. coli agus Enterococci Stéigeach nuair a dhéantar measúnú ar chomhlíonadh uiscí snámha toisc go n-úsáidtear iad mar orgánaigh ‘táscaire’ mar bíonn líon mór díobh i láthair in uiscí snámha ina rabhadh ar riosca sláinte féideartha ó bhaictéir agus víris dhochracha eile a d’fhéadfadh a bheith i láthair. Is táscaire maith truaillithe é E. coli i bhfíoruisce agus is comhartha níos fearr ar thruailliú iad Enterococci Stéigeach i sáille mar maireann siad ar feadh tréimhsí níos faide. is féidir le E. coli agus Enterococci Stéigeach maireachtáil ar feadh roinnt laethanta suas le roinnt seachtainí in uiscí.

Oibrímid chun torthaí na hanailíse a fháil laistigh den tréimhse de 48 uair tar éis bailiú samplach. Tá tástálacha/anailís thapa chun riosca sláinte poiblí a chinneadh á mheas ag institiúidí tríú leibhéil chomh maith le speisialtóirí tionscail, ach mar sin féin leagtar amach an mhodheolaíocht agus na riachtanais tástála sa reachtaíocht reatha agus éilítear orainn an caighdeán sin a leanúint.  Ní mór a leithéid de chur chuige fíor-ama maidir le sampláil agus tástáil uiscí snámha a mheas agus tagairt á déanamh do na modheolaíochtaí caighdeánacha atá in úsáid d’fhonn coibhéis a léiriú.

Má tá sáruithe micribhitheolaíocha (nach bhfuil infheicthe ag súil an duine) ag eascairt as tástálacha cáilíochta uisce snámha cuirfear ar an eolas leis seo, má tá riosca féideartha breoiteachta ann bunaithe ar thoradh an tsampla sin.  Mínítear torthaí na tástála de réir na dtéarmaí caighdeánacha; ‘sármhaith’, ‘maith’, ‘leordhóthanach’ nó ‘droch'.  I gcás cáilíocht uisce ‘sármhaith’ meastar go mbeidh an riosca go bhfaighidh tú breoiteacht gastraistéigeach thart ag 3%, in uiscí ‘maithe’ timpeall 5%, in uiscí ‘leordhóthanacha’ 8-9% agus in ‘droch’ uiscí circa > 10%. De ghnáth déantar imscrúdú ar cháilíocht uisce snámha atá faoi bhun an cháilíocht chúlra ghinearálta a bhfuiltear ag súil leis don uisce sin.

Féadann ‘droch’ torthaí teagmhas truaillithe nua a léiriú a théann i bhfeidhm ar uisce snámha nó ar eachtra truaillithe roimhe seo a tharla sa timpeallacht soghluaiste.  Cuirtear tús le himscrúduithe má tá sáruithe micribhitheolaíocha ard nó tuairiscí ar thruailliú infheicthe m.sh. píobán ag sceitheadh go huisce le boladh bréan nó le huisce faoi dhath nó le dramhaíl infheicthe de shéarachas ar snámh san uisce (lena n-áirítear dramhaíl de chineál sláintíochta).  Ina theannta sin, déantar monatóireacht ar bhonneagar fuíolluisce le teiliméadracht agus thaispeánfaí teipeanna (meicniúla/leictreacha) ar aláraim agus gníomhaítear orthu chun sláinte na snámhóirí a chosaint m.sh. cuirtear suas fógraí um thoirmeasc sealadach (Ná snámh).  D’fhonn fógraí a bhaint, ceanglaítear go dtógtar sampla chun a dhearbhú go bhfuil deireadh leis an teagmhas truaillithe agus go gcaithfidh leibhéil cháilíochta uisce torthaí stádais ‘leordhóthanacha’ ar a laghad a bhaint amach.   Más rud é go bhfaightear ‘droch’ san athshamplú ní bhainfear an fógra agus síneofar an tréimhse toirmisc (Ná snámh) go dtí go dtaispeántar leis na torthaí gur filleadh ar ghnáthchaighdeán uisce cúlra.  Ardóidh gardaí tarrthála ar dualgas bratach dhearg  fad a bheidh fógra Toirmisc (Ná snámh) ar taispeáint.

Tógtar samplaí sna huiscí snámha ina bhfuil an baol is mó ó thruailliú nó áit a mbíonn an líon is mó snámhóirí, de ghnáth ina mbíonn na gardaí tarrthála lonnaithe. Tógtar samplaí in uisce thart ar 1 mhéadar ar doimhne (más sábháilte é sin a dhéanamh). Taispeántar suíomh an phointe samplála sna próifílí uisce snámha a tháirgtear do gach trá agus tá siad ar fáil ar www.beaches.ie

Tá cúig mhórfhoinse truaillithe freagrach as na baictéir faecach inár n-uiscí snámha. Méadaíonn na foinsí seo nuair a bhíonn sé ag cur báistí, trí níos mó truaillithe a shruthlú in aibhneacha, lochanna agus farraigí agus le linn báistí an-troime d’fhéadfadh córais séarachais a bheith sáraithe. De ghnáth ní mhaireann tionchair na n-imeachtaí seo ach ar feadh 1-2 lá.

• Truailliú ó ghléasraí cóireála fuíolluisce & córais séarachais - is féidir le baictéir ó séarachas dul isteach inár n-uiscí mar thoradh ar theipeanna córais nó ró-shreabhadh stoirme nó go díreach ó oibreacha séarachais.
• Draenáil uisce ó cheantair uirbeacha - d’fhéadfadh truailliú uisce draenáil ó cheantair uirbeacha trí dhraenacha sráide agus lintéir tar éis báistí troime lena n-áirítear faecas ainmhithe agus éan ó bhóithre agus dromchlaí pábháilte eile.
• Draenáil uisce ó cheantair talmhaíochta - d’fhéadfadh  rith chun srutha uisce ó thalamh talmhaíochta/díoga atá ceangailte le haibhneacha/sruthanna nó le draenacha bóthair dramhaíl faecach a onnmhairiú ó thalamh ina raibh ainmhithe ag beathú nó ag innilt. 
• Séarachas baile - d’fhéadfadh draenacha mí-nasctha agus umair sheipteacha agus córais chóireála fuíolluisce nach bhfuil dea-shuite agus drochchothaithe truailliú a dhéanamh ar chórais screamhuisce.
• Ainmhithe agus éin ar thránna nó in aice leo - d’fhéadfadh faecas madraí, éan agus ainmhithe eile dul i bhfeidhm ar uisce snámha mar is minic go mbíonn leibhéil arda baictéir iontu (i bhfad níos airde ná dramhaíl dhaonna a dhéantar a chóireáil).